Francuski list ogolio istinu o Vučićevoj vladavini: Ovo je razlog zašto ga Evropa i dalje podržava

Dok se mnoge zemlje širom svijeta okreću populističkim, ekstremno desničarskim pokretima, u Srbiji, gdje od jeseni bukti pobuna koja se širi, čuju se zahtjevi za moralni integritet, socijalnu pravdu i direktnu demokratiju, ocijenio je francuski portal “La vie des idees”, koji prenosi tekstove novinara i stručnjaka iz različitih oblasti.

Srbija od novembra doživljava talas revolta velikih razmjera. Od tragične nesreće na novosadskoj željezničkoj stanici, čija se nadstrešnica srušila 1. novembra, pri čemu je poginulo 15 ljudi, svakog dana u 11:52, u vrijeme tragedije, u tišini se okuplja nekoliko hiljada ljudi odajući počast žrtvama.

Nakon te tragedije, koja se pripisuje korupciji režima, okupirano je više od 80 univerziteta i srednjih škola, štrajkovali su advokati i prosvjetni radnici, dok su poljoprivrednici podržali pokret, navodi se na portalu “La vie des idees” u tekstu novinara Žan-Arnoa Derena, koji inače piše za francuski medijski sajt Mediapart.

Prkoseći očekivanjima vlasti, nema naznaka da će se pokret usporiti. Mobilizacija, koja osuđuje sistemsku korupciju u zemlji, nosi drastične demokratske zahtjeve.

Neki stručnjaci raspravljaju o tome jesu li pojedini studentski plenumi “više ljevičarski” (onaj u Novom Sadu) ili “desničarski” (onaj na Pravnom fakultetu u Beogradu), ali u stvarnosti pristup plenumima je strogo zabranjen osobama izvan studentske populacije, posebno novinarima.

Nijedna odluka ili javna izjava ne donosi se bez potvrde na plenarnim sjednicama, dok pokret kategorički odbija da istakne bilo koju ličnost. Radikalni zahtjev za horizontalnošću i direktnom demokratijom na plenumima u potpunosti destabilizira režim koji ne zna koga da napadne. Pokret također odbija personalizirati svog protivnika.

“Osoba koja zauzima predsjedničku funkciju”

Ime samog predsjednika Srbije Aleksandra Vučića nikada se ne spominje; na plenarnim sjednicama se radije govori o “osobi koja zauzima predsjedničku funkciju”.

“Ne može biti efikasnije strategije protiv vođe koji se neprestano predstavlja kao heroj i mučenik spreman da da život za Srbiju, i koji personalizira sva pitanja”, piše u tekstu.

Što se tiče opozicije, navedeno je da su na posljednjim parlamentarnim izborima i neke “manje ekstremno desničarske grupe” uspjele prijeći izborni prag, osvajajući nekoliko mandata. “Te grupe, manje-više folklorne, imale su koristi od dobre zastupljenosti u režimskim medijima. U suštini, vlast samo traži takvu vrstu opozicije”, ocijenjeno je u članku.

Vučićev recept

Istina je da je Vučić “išao u dobru školu” dok je bio član Srpske radikalne stranke (SRS). Bio je ministar informisanja u vladi “nacionalnog jedinstva” formiranoj tokom rata na Kosovu 1998. godine. Tokom 2000-ih, nakon pada Miloševića, SRS se etablirala kao glavna opoziciona snaga, ali je stranka bila zaglavljena na oko 30-35% glasova.

Tada je Vučić 2008. izazvao raskol i osnovao Srpsku naprednu stranku (SNS), s ciljem modernizacije nacionalističkog pokreta i stvaranja velike konzervativne stranke koja je formalno “proevropska” i time prihvatljiva međunarodnim partnerima.

Recept je uspio. Vučić je postao potpredsjednik Vlade 2012. godine, premijer 2014., a predsjednik Srbije 2017.

Njegov SNS drži apsolutnu većinu u parlamentu i kontrolira sve opštine u zemlji. Partijska kontrola proteže se na politički život, institucije, pravosuđe i kulturne ustanove.

Što se tiče formalno otvorenih tendera, i oni su uhvaćeni u mrežu političko-ekonomske korupcije. Sve se svodi na ličnost šefa države i stranke koja ima veću moć nego što je Milošević ikada imao.

Ekonomski model

Ekonomski “model” režima pokazuje blistave stope rasta, ali se zapravo zasniva na štampanju novca i rasprodaji nacionalnog bogatstva.

Ne prođe sedmica a da Vučić ne otvori neku novu fabriku. To su uglavnom radno intenzivne industrije, privučene niskim platama i visokim državnim subvencijama. Međutim, te kompanije ostaju samo dok mogu profitirati, prije nego što presele proizvodnju u susjedne zemlje sličnih uslova, poput Albanije.

Drugi stub ekonomije je rasprodaja prirodnih resursa, poput bakra koji je ustupljen Kinezima ili litijuma koji je obećan kompaniji Rio Tinto.

Treći izvor gotovine je prodaja malokalibarskog oružja, pri čemu je Srbija veliki proizvođač. Srpsko oružje pronađeno je u Jemenu, Libiji, Siriji i Ukrajini.

Strukturne veze s organizovanim kriminalom

Režim održava veze s kriminalnim grupama, uključujući globalne kokainske mreže, koje su povezane s huliganskim i navijačkim grupama. Ove mreže dominiraju sjeverom Kosova, gdje djeluju kao zamjena za srpske institucije.

Evropa od njega ima koristi

Zapadne diplomate su svjesne svega, ali i dalje podržavaju Vučića.

Prvi razlog je uvjerenje da ne postoji bolja alternativa. Opozicija je podijeljena, a strah je da bi mogla biti još gora, prožeta nacionalizmom i sklona Moskvi.

Drugi razlog je status Srbije kao kandidata za EU, iako se proširenje Unije realno ne očekuje uskoro.

Tako je predsjednik Francuske Emanuel Makron krajem avgusta 2024. potpisao ugovor o prodaji 12 aviona Rafal Srbiji. Iako je njihova strateška korisnost upitna, svrha ugovora bila je pokazati da je “Srbija u zapadnom taboru”.

Od tada je Makron postao Vučićev glavni lobista u EU, jer “kupac Rafala ne može biti loš čovjek, a Francuska nikada ne kritikuje kupca”.

U tekstu se spominju i Vučićevi “prijatelji”, poput Viktora Orbana, Đorđe Meloni, Janeza Janše, Benjamina Netanjahua i Donalda Trumpa.

Vučić uspijeva održavati odnose i s liderima Kine i Rusije, Si Đinpingom i Vladimirom Putinom, ostavljajući dojam da ima “prijatelje” u cijelom svijetu.